Briljante illusie?

Fix the system

Wat deze briljante illusionist en onze rechtsstaat met elkaar gemeen hebben? Onvoorstelbaar veel.

Op het podium van Britain’s Got Talent betovert Eden Choi het publiek. Je kijkt naar een ruiten 4, en ineens zonder dat je begrijpt hoe, is het een ruiten 9. Zijn vingers bewegen nauwelijks, maar de werkelijkheid verandert voor je ogen. Je gelooft je zintuigen niet, maar er is geen tijd om het te begrijpen. De volgende truc begint alweer.

Wat Choi doet is magie, bedoeld om ons te vermaken. Maar dit soort illusies vinden ook constant buiten het theater plaats. Niet als kunstvorm, maar als systeem. In Nederland gebeuren er dingen die net zo on(be)grijpbaar zijn als Choi’s trucs, maar dan met verwoestende gevolgen.

Neem bijvoorbeeld de toeslagenaffaire. Ouders werden als fraudeurs bestempeld zonder bewijs. Levens gingen kapot. En niemand begreep precies hoe het kon gebeuren. Alles leek in orde, tot je ineens geen kinderopvangtoeslag meer kreeg. Tot je huis werd verkocht. Tot je kind uit huis werd geplaatst.

Of neem nou de Kinderbescherming. Vanaf de zijlijn kijk ik al maanden toe hoe een jongetje aangeeft misbruikt te worden in het huis van zijn adoptievader die geen gezag over hem heeft, maar het jongetje wordt zowel door de politie als door de rechter niet serieus genomen. Van de veilige adoptieouder waar hij eerst woonde, is hij verplaatst naar permanent verblijf bij de adoptievader waar het misbruik plaatsvindt. Hiermee krijgt de adoptievader automatisch gezag. En wat doet de kinderbescherming? Die start een onderzoek naar de veilige adoptieouder.

De rechter, de kinderbescherming en jeugdzorg kijken niet alleen toe, maar zijn onderdeel van de truc van de adoptievader die zichzelf het slachtoffer vindt, omdat hij altijd al zo graag een kind wilde.

En de gevolgen voor de veilige adoptieouder? Torenhoge boetes omdat deze ouder het kind niet meer naar de adoptievader wilde laten gaan, een gedwongen verhuizing vanwege geldproblemen door rechtszaken hierover, het jongetje is uit huis geplaatst en moet bij de adoptievader wonen en deze veilige adoptieouder staat op het punt het gezag kwijt te raken.

Het is alsof we kijken naar een goochelshow waarin er slachtoffers vallen, maar de spotlight niet mogen richten op de truc. Jeugdzorg, belastingdiensten, systemen die ontworpen zijn om te helpen, doen soms precies het tegenovergestelde. En telkens weer staan we erbij, kijken we ernaar, verbijsterd – net als bij Eden Choi. Niet met een kaart in onze mond zoals hij, maar een steen in onze maag.

Waarom grijpt niemand in? Waarom verandert er niets? Omdat het systeem zelf de truc beheerst en niemand het geheim prijsgeeft.

Ik wil wel ingrijpen en daarom doe ik een beroep op mijn netwerk. Ken jij of ben jij iemand die de expertise heeft om dit jongetje te redden, laat het dan weten!

Want als we blijven toekijken alsof het magie is, worden we allemaal deel van de illusie.

---